De macula (gele vlek) is het middelste deel van het netvlies waarmee u scherp ziet. Bij maculadegeneratie werkt dit gebied minder goed. U mist dan details voor lezen, gezichten herkennen en fijn werk. Het buitenste gezichtsveld blijft meestal normaal. Leeftijdsgebonden maculadegeneratie(LMD) kan leiden tot slechtziendheid, maar niet tot volledige blindheid.
Vormen van maculadegeneratie
We onderscheiden grofweg twee vormen. Dit helpt om klachten en behandeling goed te begrijpen.
- Droge maculadegeneratie: er hopen afvalstofjes (drusen) op en het pigmentlaagje verandert. Het zicht gaat langzaam achteruit.
- Natte maculadegeneratie: er ontstaan lekkende bloedvaatjes in/onder het netvlies. Hierdoor verslechtert het zicht plots, soms ook met bloedingen. Natte LMD kan bovenop de droge vorm ontstaan.
Oorzaken en risicofactoren
Verschillende factoren spelen mee. Hieronder leest u welke dat zijn en wat u eraan heeft.
- Leeftijd en erfelijkheid: de kans neemt toe met de leeftijd en is groter als LMD in de familie voorkomt.
- Roken: geeft een sterk verhoogd risico, ook na stoppen blijft het risico nog jaren iets hoger.
- Leefstijl: ongezonde voeding en weinig vis/bladgroenten vergroten de kans. Een gezond dieet kan helpen vertragen.
- Hart- en vaatziekten/overgewicht: gaan samen met een iets hoger risico.
- Geslacht: vrouwen ouder dan 75 jaar lijken extra risico te hebben.
Verschijnselen
De klachten die kunnen ontstaan zijn afhankelijk van de vorm van maculadegeneratie. De mogelijke symptomen bij maculadegeneratie zijn:
- Wazig zicht.
- Een doffe of donkere vlek.
- Matte kleuren zien.
- Rechte lijnen lijken een kronkel te hebben (de tegels lopen bijvoorbeeld niet meer recht maar golvend).
Diagnose en onderzoek
De oogarts onderzoekt de macula stap voor stap. Zo bepalen we de vorm en of behandeling nodig is.
- Amslertest (thuis én in de Oogkliniek): een ruitjesrooster om vervormingen op te sporen.
- Oogonderzoek met verwijding: we bekijken de macula met de spleetlamp.
- OCT-scan: een pijnloze scan die vocht of zwelling in het netvlies laat zien.
- Fluorescentie-angiografie: na een kleurstof in de arm maken we foto’s van de netvliesvaatjes om lekkage te zien.
Zelf controleren met de Amslertest
U kunt veranderingen zelf in de gaten houden door regelmatig op de amsler-kaart te kijken.
- Draag uw gewone (lees)bril of lenzen. Geen multifocale bril.
- Houd het rooster op dertig centimeter van uw gezicht.
- Bedek één van uw ogen met uw hand.
- Kijk met het andere oog strak naar het middelpunt van het rooster.
- Kijk goed naar wat er gebeurt.
- Herhaal test nu met het andere oog.
- Neemt u vervormingen of golvende lijnen waar? Ontbreken er hokjes? Verschijnen er zwarte of vage vlekken? Bij verandering in klachten, raden wij u aan contact op te nemen.
Behandeling
Maculadegeneratie is helaas niet te genezen. Bij de droge maculadegeneratie is het belangrijk om onder controle te blijven van een oogarts omdat de droge vorm over kan gaan in de natte vorm.
De natte vorm van maculadegeneratie is te behandelen met injecties in het oog. Dit is een injectie met een vaatgroei remmend geneesmiddel (anti-VEGF). Deze middelen remmen de lekkage, waardoor verdere achteruitgang tegengegaan wordt. Het doel van deze behandeling is dan ook stabilisatie van het zicht. We proberen de natte vorm terug te brengen in de droge vorm. Het aantal injecties dat nodig is, verschilt per persoon.
Er zijn verschillende hulpmiddelen om mensen met maculadegeneratie te helpen bij het slechte zien. Voor deze hulpmiddelen kunnen mensen bijvoorbeeld terecht bij Visio of Ergra Low Vision. Vraag aan uw oogarts wat de mogelijkheden zijn met betrekking tot een verwijzing hiervoor.